سالروز دستیابی ایران به پهپاد آمریکایی RQ-170 | شکار پرنده مرموز، پیروزی بود

به گزارش شهرآرانیوز؛ از دوران دفاع مقدس تا امروز، جمهوری اسلامی ایران همواره در مسیر خودکفایی در عرصه‌های مختلف دفاعی گام برداشته است. یکی از مهم‌ترین حوزه‌ها در این مسیر، توانمندی در تولید و استفاده از پهپاد‌های نظامی بوده که در دو دهه اخیر به یک دستاورد استراتژیک برای کشور تبدیل شده است. این تحولات، از پیشرفت‌های اولیه در دوران جنگ تحمیلی گرفته تا رسیدن به نقطه فعلی، داستانی حماسی است از شجاعت، ابتکار و تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه که تهدیدات را به فرصت تبدیل کرده‌اند.

از مصرف‌کنندگی صرف تا رؤیای تولید

قبل از انقلاب اسلامی، ایران در زمینه استفاده از پهپاد‌های نظامی به‌طور گسترده‌ای از فناوری‌های غربی بهره‌مند بود و صرفا به خرید تجهیزات بسنده می‌کرد. پهپاد‌هایی همچون MQM-۱۰۷ استرایکر و MQM-۷۴ چوکار برای تست موشک‌های هوابه‌هوا و شبیه‌سازی تمرین‌های نظامی خریداری شده بودند.

اما پس از انقلاب و شروع جنگ تحمیلی، نیاز به سیستم‌های پیشرفته شناسایی برای رصد تحرکات دشمن بیش از پیش احساس شد. با این حال، ایران به دلیل تحریم‌های نظامی و عدم دسترسی به فناوری‌های روز دنیا، مجبور بود استراتژی خود را تغییر دهد و به فکر ساخت و توسعه در این زمینه بیفتد؛ رویکردی که عملا ما را به یک موفقیت بزرگ رساند و از دل تاریکی نوری تابید.

تلاش‌های نخستین

در دوران جنگ تحمیلی، هنگامی که محدودیت‌های پروازی و مشکلات تأمین اطلاعات دقیق از خطوط جبهه احساس می‌شد، استفاده از پهپاد‌های شناسایی به عنوان یک راه‌حل جایگزین مطرح شد. در سال‌۱۳۶۲، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، با الهام از ابتکار جوانان ایرانی و در پاسخ به نیاز‌های اطلاعاتی، شروع به ساخت پهپاد‌های شناسایی کرد. 

اولین تجربه‌های موفق با پرنده‌های بدون سرنشین در جبهه‌ها، مانند عملیات در کانال پرورش ماهی، نشان‌دهنده اهمیت و کارایی این ابزار جدید برای نیرو‌های ایرانی بود. گردان «رعد» به عنوان نخستین یگان پهپادی ایران تشکیل شد و پهپاد‌هایی مانند «تلاش» و «مهاجر» برای شناسایی و عکس‌برداری از مواضع دشمن به‌کا‌ر گرفته شدند.

دهه‌۸۰: از مهاجر تا شاهد

پس از پایان جنگ تحمیلی، ایران به تدریج توانست در زمینه ساخت و تولید پهپاد‌های پیشرفته‌تر قدم بردارد. با توجه به موفقیت‌های حاصل از استفاده از پهپاد‌ها در دوران جنگ، وزارت دفاع و نیرو‌های مسلح ایران از اوایل دهه ۸۰، به تولید پهپاد‌هایی همچون «مهاجر» و «ابابیل» پرداختند. این پهپاد‌ها توانایی انجام عملیات شناسایی و رزمی را داشتند و در میانه دهه ۸۰، «شاهد-۱۲۱» به عنوان اولین پهپاد شناسایی ایرانی با قابلیت‌های منحصر‌به‌فرد، وارد میدان شد؛ یک پهپاد متفاوت که خودباوری در بخش هوافضا را به بالاترین میزان خود رساند.

تحول بزرگ: دستیابی به RQ-۱۷۰

اما نقطه عطف واقعی در تاریخ خودکفایی پهپادی ایران، در سال‌۱۳۹۰ رقم خورد. در ۱۳ آذر همان سال، پهپاد RQ-۱۷۰ آمریکایی، که یکی از پیشرفته‌ترین و سری‌ترین پهپاد‌های نظامی ایالات متحده و در اختیار CIA بود، به شکلی شگفت‌انگیز در اطراف کاشمر توسط ایران شکار شد. 

این پهپاد که به دلیل فناوری‌های پیشرفته و قابلیت‌های رادارگریزی‌اش، در آن زمان در دسته ابزار‌های غیرقابل نفوذ برای دشمن قرار داشت، از طریق جنگ الکترونیک و مهندسی معکوس نیرو‌های ایرانی به تسلط درآمد. این دستاورد که بیشتر به یک موهبت الهی شباهت داشت، نه‌تنها یک پیروزی بزرگ در عرصه فناوری نظامی ایران محسوب می‌شد، بلکه به عنوان یک تحول استراتژیک در عرصه پهپادها، زمینه‌ساز رشد چشمگیر صنعت پهپادی ایران در دهه ۹۰ شد.

معجزه مهندسی معکوس

دستیابی به پهپاد RQ-۱۷۰ فرصتی طلایی برای ایران فراهم آورد تا ضمن مهندسی معکوس این پهپاد، توانمندی‌های خود را در تولید پهپاد‌های رزمی و شناسایی به طور چشمگیری افزایش دهد. از این فناوری، پهپاد‌هایی مانند «شاهد-۱۹۱» و «شاهد-۱۲۹» ساخته شدند که علاوه بر شناسایی، قادر به انجام عملیات رزمی نیز بودند. این پهپاد‌ها به سرعت وارد خدمت شدند و توانستند در میدان‌های مختلف عملیاتی، از جمله در جبهه‌های مقاومت و مرز‌های کشور، نقش‌آفرینی کنند.

در دهه‌۹۰، جمهوری اسلامی ایران نه‌تنها به خودکفایی در تولید پهپاد رسید، بلکه توانست صاحب بزرگ‌ترین ناوگان پهپادی منطقه شود. سفارش‌های ویژه رهبر معظم انقلاب به نیروی هوافضای سپاه، مبنی بر افزایش تعداد پهپادها، باعث شد تا ایران به یک قدرت بی‌چون‌و‌چرای پهپادی در منطقه تبدیل شود. امروزه پهپاد‌های ایرانی، چه در زمینه شناسایی و مراقبت و چه در زمینه حمله و جنگ الکترونیک، جایگاهی برجسته در نیروی نظامی کشور دارند.

در ادامه حتما بخوانید اعتراف رسانه عبری: پهپاد حزب الله نظامیان صهیونیستی را درو کرد

ما قد می‌کشیم

داستان پیشرفت ایران در حوزه پهپاد، نمونه‌ای روشن از تبدیل تهدید به فرصت است. از اولین روز‌های پس از انقلاب و نخستین ساعات شروع دفاع مقدس که ایران با مشکلات جدی در تأمین تجهیزات نظامی روبه‌رو بود، تا دستیابی به یکی از پیشرفته‌ترین پهپاد‌های آمریکایی، جمهوری اسلامی ایران همواره توانسته است با تکیه بر دانش بومی و تلاش‌های مستمر در حوزه فناوری، از محدودیت‌ها عبور کند و به یک بازیگر مؤثر در عرصه پهپاد‌های نظامی تبدیل شود. این موفقیت‌ها نه‌تنها در زمینه دفاعی، بلکه در عرصه‌های مختلف علمی و صنعتی کشور نیز آثار بلندمدتی خواهند داشت.

بزرگ‌ترین حمله پهپادی جهان

در ۲۶ فروردین‌۱۴۰۳ عملیات وعده صادق با رمز یا رسول‌ا... (ص) و با شلیک صد‌ها فروند موشک و پهپاد به سمت اسرائیل محقق می‌شود. این عملیات را که در واکنش به حمله رژیم صیهونیستی به کنسولگری ایران در دمشق بود، بزرگ‌ترین حمله پهپادی جهان و بزرگ‌ترین حمله موشکی تاریخ ایران شمرده‌اند. 

در عملیات وعده صادق، بیش از ۳۰۰‌پهپاد و موشک از سوی ایران به سوی سرزمین‌های اشغالی شلیک شد و تعدادی از موشک‌ها، با عبور از سامانه‌های دفاعی اسرائیل به اهداف نظامی اسرائیل از جمله پایگاه هوایی نوآتیم اصابت کردند. وقت آن رسیده بود که مانور پهپاد‌های ایرانی، اقتدار و قدرت نظامی کشورمان را به رخ متجاوزان و جنایت‌کاران جهان بکشد.